Manfred Gerstenfeld interviewt Simon Epstein. Epstein doceert aan de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem. Hij is een voormalig directeur van het Vidal Sassoon International Center for the Study of anti-Semitism. Sinds 1982 heeft Epstein verschillende boeken gepubliceerd over antisemitisme en racisme.
In de huidige eeuw is Frankrijk negatief opgevallen – niet alleen vanwege de vele gewelddadige aanvallen op Joden en hun instellingen, maar ook vanwege de regelmatige antisemitische aanvallen op Israël door intellectuelen en de media. De oorsprongen van dit Franse intellectuele anti-Israëlisme gaan bijna terug tot de oprichting van de joodse staat. Om inzicht te krijgen m.b.t. de huidige problemen moet men de historische ontwikkeling en het wezen van het Franse intellectualisme beter begrijpen.
In november 1947 stemde de Sovjet-Unie in de VN voor de stichting van een joodse staat. Daarom namen de Franse communistische intellectuelen in het begin een positieve houding tegenover Israël in. Toen de Sovjet-Unie enkele jaren later een antizionistische en antisemitische houding begon aan te nemen, veranderden ook de opvattingen van veel Franse communisten.
In januari 1953 bracht de krant “Prawda” het nieuws van de aanklacht tegen negen artsen, van wie zes Joden waren. Ze werden ervan beschuldigd door verkeerde diagnoses en behandelingen de dood veroorzaakt hebben van vooraanstaande Sovjet-Russen en andere “moorden” te plannen. Tegelijkertijd intensiveerde de Sovjetpers zijn campagne tegen “kosmopolitisme en zionisme”.
Franse communistische intellectuelen organiseerden in Parijs een grote solidariteitsdemonstratie ter ondersteuning van de officiële Sovjetpositie m.b.t. de “artsensamenzwering”. De organisatoren zorgden ervoor dat er genoeg Joden waren onder de sprekers op het podium.
De boodschap van de sprekers was schrikbarend. Velen verklaarden dat het normaal zou zijn om artsen van vergiftiging te beschuldigen – je zou alleen maar naar Mengeles rol in Auschwitz hoeven kijken. Als hij ertoe in staat was om te doen wat hij deed, waarom zouden dan andere artsen ook geen gif gebruiken? Tot diegenen, die hierover openlijk hun mening gaven, behoorde een joodse arts. Als geneeskundige verzekerde hij dat de beschuldiging niet absurd zou zijn. Bovendien motiveerde hij zijn opvatting met het foute gedrag van Duitse artsen in de Tweede Wereldoorlog en verklaarde dat het niet definitief zou kunnen worden uitgesloten dat Joden of zionisten ertoe besluiten om Sovjet-Russische persoonlijkheden te vergiftigen. Jaren later betreurde hij zijn woorden echter. De Russische artsen zijn intussen gerehabiliteerd.
De morele dwaling van deze “getuigen” was zo groot, omdat Frankrijk – anders dan de Sovjet-Unie – een vrij land was. De spreken spraken volledig zonder enige dwang. Communistische organisaties organiseerden bovendien een grote mediacampagne. Intellectuelen schreven artikelen over de “criminele artsen” of ondertekenden petities tegen hen. De communistische organisatoren op hun beurt zorgden ervoor dat er vele Joden bij de ondertekenaars waren.
Binnen de partij bestonden joodse organisaties, die werden gemobiliseerd voor protesten m.b.t. de “artsensamenzwering”. Veel destijds gebruikte antisemitische thema´s kwamen daarna weer terug in de anti-Israëlische campagnes na de Zesdaagse Oorlog van 1967.
De aanvankelijke intensiteit van deze campagnes was veel lager dan in het decennium voor de oorlog. De antizionistische publicaties werden bijna volledig door de communisten gevoederd. Die erkenden echter altijd – net zoals de Sovjet-Unie – het bestaansrecht van Israël. In de jaren-50 domineerden de communisten Frans links. Het Trotskisme was onbetekenend; dat breidde zich pas twintig jaar later na de gebeurtenissen van mei 1968 uit, toen het communisme macht begon te verliezen.
Epstein legt uit: de fascinatie van het marxisme, die zich in grote delen van Frans links had verbreid, leidde ertoe dat hierdoor een veel groter deel van de intellectuelen zich hiertoe aangetrokken voelde dan elders in het Westen, misschien met uitzondering van Italië. De veelvoudige afwijkingen van het Franse intellectuelendom zijn afkomstig van zijn algemene karakteristiek, d.w.z. een tendens tot extremisme. De houding van de Franse intellectuelen is onvermijdelijk eentje, die de absolute moraak vertegenwoordigt en het gevoel doorgeeft dat zijn analyse de enige juiste zou zijn. Hij mot strijdlustig zijn en vijanden definiëren; nuances en tussenposities zijn niet toegestaan.
Een andere karakteristiek betreft de wijze waarop de intellectueel zich uitdrukt. Taal, die zeer belangrijk is, moet altijd complex zijn en hoge retorische aspecten bevatten. Het denken verwijdert zich van de realiteit en wordt belichaamt in theoretische constructies die een absolute wereld willen zijn. De combinatie van deze kenmerken bevordert in aanzienlijk mate intellectuele verdraaiingen.
Sinds de jaren-70 zijn veel Franse denkers geïnteresseerd in de rol van woorden en in de grote hoeveelheid concepten. Ze hebben intellectuelenscholen ontwikkeld, waarvan de woorden onbegrijpelijk zijn. Als ze voor luisteraars staan, produceren ze eindeloze abstracties zonder eenvoudige woorden te gebruiken. Dat leidt tot een absurd intellectualisme, dat ook elders in de sociale wetenschappen bestaat, maar oorspronkelijk in Frankrijk werd ontwikkeld.
Deze eeuw nam de intellectuele antisemitische uitbraak enorm toe in intensiteit. Een aanvankelijk oorverdovend stilzwijgen rondom de gewelddadige antisemitische incidenten in de eerste jaren ging begeleid van een stroom verbale aanvallen op Israël, die de argumenten van eerdere antizionistische campagnes herkauwen. Gematigde intellectuelen vergeleken Sharon met Milosevic; extremisten vergeleken hem met Hitler. Wanneer tegenwoordig mensen nog steeds “het nieuwe antisemitisme” becommentariëren, vraag ik me af of ze zich niet bewust zijn van deze vele decennia van de geschiedenis.
Bron:
http://haolam.de/artikel_11692.html
Interview: Manfred Gerstenfeld
Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
1 januari 2013