Na een nogal oppervlakkige Israelische verkiezingscampagne zorgde de uitslag voor verrassingen. De vele opinie-onderzoeken hadden allen aangegeven dat Centrum-Rechts samen met de ultra orthodoxe partijen een duidelijke meerderheid zou hebben ten opzichte van de centrum-linkse en Arabische partijen.
In de verkiezingsnacht leek het dat beide kampen gelijk op zouden gaan.
De stemmen van de soldaten, die twee dagen later geteld werden, gaven de doorslag ten gunste van Ccentrum-Rechts met 61 van de 120 zetels. Dat betekent echter weinig vanwege het grote succes van de nieuwe “Er is een Toekomst” partij, geleid door de tv-journalist Yair Lapid, die 19 zetels kreeg. Daardoor zal zij hoogstwaarschijnlijk de kern van een nieuwe regering vormen samen met premier Netanyahus gecombineerde Likud/Israel is ons Thuis lijst. Zij verkreeg 31 zetels. Er zijn een aantal mogelijkheden om daar enkele kleinere partijen aan toe te voegen. Netanyahu zal proberen de steun van minstens 80 Knessetleden te verwerven zodat geen enkele partijleider, Lapid incluis, de regering ten val kan brengen.
De grootste onmiddellijke uitdaging voor een nieuwe regering is het terugbrengen van het budgettekort dat 4,2% van het Bruto Nationaal Product bedroeg in 2012. Dat houdt moeilijke keuzes in voor alle partijen die aan de interesses van hun kiezers moeten denken. Het grote defensiebudget zal veel veren moeten laten.
De uitslag schiep verwarring omdat maar weinigen die zich winnaars noemen dat volledig zijn. Lapid is de enige echte grote winnaar. Met een lijst van volledige nieuwkomers, leidt hij nu Israel’s tweede partij. Hij heeft de Arbeiderspartij die 15 zetels kreeg duidelijk achter zich gelaten. “Er is een Toekomst” presenteert zich als een centrum partij die de interesses van de middenklasse behartigt. Ze is tegen belastingverhoging en voor dienstplicht voor ultra-orthodoxen.
Een voor de hand liggende conclusie van de verkiezingsuitslag is dat een beduidend gedeelte van het Israelische publiek genoeg heeft van de bestaande partijen, hun leiders en parlementariers. Daarom geven ze de voorkeur aan mensen zonder politiek verleden. Dat geldt ook voor een andere nieuwe jonge politicus Naftali Bennett. Hij maakte een fortuin door de verkoop van een mede door hem opgericht software bedrijf. Zijn nationaal-religieuze “het Joodse Huis” partij kreeg 12 zetels, 7 meer dan haar 2 gefuseerde fracties in de huidige Knesset. De opinie-onderzoken hadden de partij echter meer zetels gegeven.
Netanyahu presenteert zich als de grote winnaar van de verkiezingen. Dat is alleen waar in zoverre dat zijn lijst met 31 parlementariers veruit de grootste is. Maar de Likud heeft 27 zetels in de huidige Knesset, en “Israel is Ons Huis” geleid door de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman heeft er 15. Hun Amerikaanse adviseur, de republikeinse verkiezingsgoeroe Arthur Finkelstein, had hen samen 45 zetels voorspeld, terwijl ze in werkelijkheid 11 van de 42 verloren hebben.
Dat bekent minder Likud ministers in een nieuwe Netanyahu regering. waarin zijn partij in de minderheid zal zijn. In afwachting van een strafproces tegen Lieberman blijft het ook onzeker of Netanyahu een zetel voor hem aan de regeringstafel moet reserveren. Een verkiezingsslogan van Netanayahu’s lijst was dat hij de kiezers vroeg hem een sterke premier te maken. Het omgekeerde is het geval.
Ook de Arbeiderspartij geleid door de voormalige journaliste Shelly Yachimovits kan beweren dat ze winst heeft gemaakt met haar 15 zetels. In de verkiezingen van 2009 onder leiding van voormalig premier Ehud Barak kreeg de partij 13 zetels. In 2011 splitste Barak zich af samen met vier parlementariers zodat de Arbeiderspartij nog maar 8 zetels over had. Tijdens de campagne had Yachimovits zich als de grote opponent van Netanyahu geprofileerd. Ze zei dat ze alleen maar in de regering zou plaatsnemen als premier. Ze kreeg echter veel minder zetels dan verwacht en moest Lapid voor laten gaan als de belangrijkste politicus van Centrum-Links.
De ultra-orthodoxe partijen – Shas en het “Verenigde Torah Jodendom” – behielden hun 11 zetels, respectievelijk verhoogden die tot 7. Hun belangrijkste interesse is financiele regeringssteun te krijgen voor hun aanhangers. Velen daarvan hebben grote families en weinig algemene opvoeding. De grote coaltie partijen willen dienstplicht voor de ultra-orthodoxie invoeren en zullen hun partijen graag in de kou laten staan als ze te veel eisen stellen, Dit kan een populiare maatregel zijn vooral in een tijd waar budget-kortingen en belastingverhogingen veel scheve gezichten onder hun eigen aanhang zullen veroorzaken.
Er waren dit keer waarschijnlijk meer opinieonderzoeken dan ooit voordien. Nooit was hun beperkte betrouwbaarheid zo duidelijk. Dat komt gedeeltelijk door de vele ‘zwevende’ kiezers, sommigen tot in het stemhokje aan toe.
Met al deze verwarring en onzekerheden zullen niet veel Israelies verbaasd zijn als het voor 2017, de officiele einddatum van de nieuwe Knesset, tot nieuwe verkiezingen komt.
27 januari 2013